جغرافیا و روند پیشرفت مهرآباد
اگر دوست دارید درباره جغرافیا و روند پیشرفت شهرسازی محله مهرآباد بدانید تا پایان این مقاله همراه ما باشید.
جغرافیا و روند پیشرفت مهرآباد؛ روند شهری سازی محله مهرآباد
نخستین بارقه های گسترش مهرآباد از همان سال های ۱۳۳۶ هجری قمری و آن زمانی که داماد قجری اقدام به ساخت آسیاب و قنات و قلعه در ضلع شمالی دانشکده فعلی هوایی کرد زده شد. او باغی نسبتا مجلل برای خود و خانواده و مهمانانش با عنوان «باغ مهرآباد» ایجاد کرد. اما عمده شکل گیری و توسعه سکونتی این پهنه مربوط به سال ۱۳۲۷ هجری شمسی است.
بررسی های انجام شده از نقشه های قدیمی شهر تهران و آبادی های پیرامون آن حکایت از آن دارد که در غرب حصار ناصری ؛ یعنی جایی که جاده تهران- قزوین از محل دروازه قزوین آغاز می شد اراضی و باغات آبادی های بریانک، جی و مهراباد و در جنوب آنها یافت آباد در دو طرف جاده تهران- قزوین واقع شده بود. اما با پیشروی بعدی این گسترش تا مسیل کن تداوم یافت.
در این پهنه دو عنصر اصلی که موجبات سکونت و افزایش جمعیت را فراهم ساخت یکی سرآسیاب مهرآباد و دیگری قلعه مهرآباد بود.
آسیاب: این آسیاب تا اوایل قرن چهاردهم شمسی فعال بوده و آثار آن تا حدود سال ۱۳۳۰ شمسی وجود داشته ، در محل خروجی یکی از رشته قنات های پر آب قرار گرفته بود که هم اکنون در این مکان، مجتمع مسکونی نیروی هوایی قرار دارد.
قلعه: این قلعه در جنوب سرآسیاب مهراباد قرار داشته و هم اکنون که در لبه خیابان تفرش است یک باب حسینه و یک باب گرمابه قطعه زمینی بایر و در پشت آنها تعدادی واحد مسکونی و چند بابا مغازه قرار گرفته است.
در این پهنه بعد از سال ۱۳۱۷ هجری شمسی ساخت فرودگاه مهرآباد و پس از آن میدان آزادی(شهیاد) و کارخانه های صنعتی بر شکل گیری و توسعه شهری آن افزودند.
محله مهرآباد؛ بعد از انقلاب اسلامی
محدوده مسکونی در غرب پهنه مابین خیابان طالقانی و ارادقی، جزو آن دسته از اراضی هستند که در زمان انقلاب یا خالی از سکنه دائم بود یا زاغه نشینانی در آن ساکن بودند که درآمدشان از محل تعمیر خودروها تامین می شد. با پیروزی انقلاب و پس از آن جنگ تحمیلی عده ای از مردم بخش هایی از این محدوده را به تصرف خود درآوردند و اقدام به دیوارکشی و سپس ساخت و ساز در آن کردند.
این محله که امروز در تقسیمات اداری جزو محدوده سرآسیاب مهرآباد است نزد ساکنان به نام محله طالقانی معروف است و برخی نیز آن را زورآباد می گویند. در این محله میانگین ارتفاع ساختمان ها از سایر محلات مسکونی پهنه بیشتر است و دلیل اصلی آن نیز آپارتمانی و نوساز بودن آنهاست.
موقعیت جغرافیایی محله مهرآباد
روستای قدیمی مهرآباد و اراضی مربوط به آن در تقسیمات طرح جامع ئر حوزه غربی شهر واقع شده است. این روستا که امروز به محله های شمشیری، دانشکده هوایی (سرآسیاب مهرآباد) مهرآباد جنوبی ، فتح و فرودگاه تقسیم شده است روی اراضی هموار و با شیبی ملایم با جهت شمالی- جنوب یقرار گرفته است. تنها عارضه ی طبیعی این محله رودخانه (مسیل ) کن است که در منتها الیه غربی پهنه وجود دارد. این اراضی در قدیم از آب رودخانه کن و همچنین یک رشته قنات سیراب می شد.
بانو نظام مافی؛ زنی که منشاء آبادانی مهرآباد بود
زهرا نظام‌مافی یکی از خیرانی است که مهرآباد آبادانی و رونق این روزهای خود را مدیون اوست. مدرسه، درمانگاه و مسجد از جمله موقوفات زهرا نظام مافی است که باعث آبادانی این بخش از محله‌های منطقه ۹ شده است. همزمان با ساخت پادگان نظامی (دانشگاه هوایی کنونی و پادگان جی) در دهه‌های ۳۰ و ۴۰ و همچنین با واگذاری اراضی توسط مرحومه نظام مافی، محله در اندک زمانی به شهر ملحق شد.
از جمله این موقوفات می توان به واگذاری پنج هزار متر مربع و دو میلیون ریال وجه نقد به وزارت فرهنگ وقت به سرپرستی دکتر مهران، به منظور تأسیس مؤسسه ای تعلیماتی در سال ۱۳۳۸ ه.ش در روستای مهرآباد اشاره کرد. امروز در این مؤسسه دبیرستانی به نام ۱۵ خرداد دایر است.
تأسیس و وقف ورزشگاه ویژه معلولین و بانوان کشور با مساحتی بالغ بر چهار هزار و هشتصد و بیست و سه متر مربع در سال ۱۳۴۴ ه.ش که به سازمان تربیت بدنی و تفریحات سالم ایران صلح شد نیز از دیگر موقوفات این بانو است. ورزشگاه مذکور در منطقه ای بود که سابق «غار» خوانده می شد و از دهستان های منطقه مهرآباد است. این ورزشگاه در حال حاضر در خیابان شمشیری، خیابان شهید علی اکبر رعنایی در جنوب فرودگاه مهرآباد واقع شده و نام آن ورزنده است.
اگر دوست داشتید مطالب زیر را هم درباره تاریخ محله مهرآباد بخوانید:
محله مهرآباد مهریه عصمت الدوله + عکس
عکس های قدیمی از فرودگاه مهرآباد
وصف مهرآباد از زبان دوستعلی خان + عکس
خدمات زهرا نظام مافی در مهرآباد + اسناد و تصاویر
